اثرات آتش سوزی بر زادآوری و تنوع زیستی گونه های گیاهی در منطقه جنگلی بانکول ایلام

آتش مهمترین تهدید طبیعی برای جنگل¬های حوزه مدیترانه محسوب می¬شود. جنگل¬های استان ایلام، مخصوصا جنگل¬های حوزه شهرستان شیروان چرداول به تبعیت از اقلیم مدیترانه¬ای بسیار مستعد آتش¬سوزی هستند. از مهمترین گونه¬های جنگل¬های این شهرستان می¬توان به برودار (quercusbrantii) اشاره کرد که جزء گونه¬های نسبتاً مقاوم در برابر آتش¬سوزی محسوب می¬شود. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات تنوع پوشش گیاهی و تجدید حیات گونه های چوبی در مناطق جنگلی بانکول تحت تأثیر آتش سوزی بوده است. به این منظور بعد از جنگل گردشی در منطقه جنگلی بانکول در استان ایلام، مناطقی که به ترتیب یک، دو و سه سال قبل دچار آتش¬سوزی شده بودند و همچنین یک منطقه به عنوان شاهد انتخاب گردید. مناطق انتخاب شده از نظر خصوصیات اقلیمی و فیزیوگرافی تقریبا مشابه و در فاصله کمی از هم واقع شده¬ بودند. پس از تعیین محدوده این مناطق، آماربرداری به روش تصادفی-سیستماتیک انجام گردید. در هر کدام از مناطق آتش¬سوزی شده و شاهد، 10 قطعه نمونه 400 متر مربعی (20×20) به شکل مربع پیاده گردید. برای بررسی تنوع زیستی گونه¬های گیاهی در پلات اصلی درصد پوشش هر یک از گونه¬های درختی و درختچه¬ای تعیین و در فرم¬های مربوطه یاداشت گردید. همچنین برای بررسی گونه¬های علفی زیر اشکوب، از میکرو پلات¬هایی با ابعاد 1×1 متر استفاده ¬شد. به منظور بررسی تنوع گونه¬ای از شاخص¬های سیمپسون و شانون¬-وینر استفاده، و غنا و یکنواختی در آنها مورد مطالعه قرار گرفت. داده های مربوط به پوشش گیاهی و زادآوری در اردیبهشت ماه سال 1392 جمع¬آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. داده¬های مربوط به زادآوری گونه¬های چوبی پس از بررسی نرمال بودن آنها، در قالب یک طرح کاملا تصادفی تجزیه واریانس یک طرفه شدند. میانگین¬های بدست آمده پس از تایید همگنی واریانس¬ها بوسیله آزمون چند دامنه مقایسه میانگین دانکن در سطح 5% با همدیگر مقایسه شدند. نتایج بدست آمده نشان داد که بین مناطق مختلف از نظر تعداد جست در هکتار اختلاف معنی¬داری وجود دارد و بیشترین تعداد جست در هکتار مربوط به منطقه آتش¬سوزی شده بعد از گذشت سه سال می¬باشد. همچنین نتایج نشان داد که بین مناطق مختلف از نظر تعداد نهال دانه¬زاد در هکتار نیز اختلاف معنی¬داری وجود دارد و بیشترین تعداد در هکتار نهال دانه¬زاد مربوط به منطقه شاهد بوده است. نتایج تجزیه و تحلیل داده¬های مربوط به تنوع زیستی پوشش گیاهی نشان داد که بین مناطق آتش¬سوزی شده و منطقه شاهد از نظر غنای گونه¬ای، یکنواختی و شاخص تنوع زیستی شانون وینر اختلاف معنی¬داری وجود دارد اما از نظر شاخص سیمپسون اختلاف معنی¬داری مشاهده نشد. بیشترین غنا و یکنواختی در منطقه شاهد مشاهده شد که نشان از تاثیر منفی آتش¬سوزی بر روی تنوع زیستی گونه¬های گیاهی منطقه مورد مطالعه دارد. واژگان کلیدی: تنوع زیستی، زادآوری، آتش سوزی، بلوط ایرانی